ถ้ำอชันตา (Ajanta)แอลโลร่า(Ellora)
ัฐมหาราษฏร์
รัฐมหาราษฏร์ แปลว่า รัฐใหญ่ มีมุมไบ หรือบอมเบย์ เป็น เมืองหลวง อยู่ทางทิศตะวันตกของอินเดีย ปัจจัย ๔ เครื่องอาศัยของบรรพชิต เรียกว่านิสัย มี ๔ อย่าง
๑. บิณฑบาต
๒. จีวร
๓. เสนาสนะ
๔. เภสัช
เสนาสนะคือที่อยู่อาศัย
ธุดงค์ ๑๓ ข้อ ธุดงค์ คือข้อปฏิบัติเพื่อฝึกฝนตนในการขัด เกลากิเกส หนึ่งในสิบสามข้อคือ การถืออยู่โคนไม้ (รุกขมูล) ส่วนเสนาสนะที่พระจะอยู่อาศัยได้ เป็นส่วนที่เรียกว่า อดิเรก คือส่วนพิเศษออกไป หรือส่วนที่เพิ่มเข้ามาได้แก่ วิหาโร คือที่อยู่ เช่นเวฬุวันมหาวิหาร อฑฺฒโยโค คือเรือนมุงครึ่งเดียว ปาสาโท คือเรือนที่มีหลายชั้น เช่นเคยได้ยินปราสาทชั้นที่ ๗ วัดบุพพาราม เรียกว่า มิคารมาตุปราสาท หมฺมิยํ คือ ปราสาทหรือเรือนชั้นที่มีหลังคาโล้น คุหา คือ ถ้ำ อาจจะเป็นอีกเหตุผลอีกหนึ่งก็ได้ ที่พระต้องขุดเจาะถ้ำ เพื่อเป็น ที่อยู่อาศัย การไปอยู่ในป่าปลีกวิเวกเพื่อการต้องหาความสงบ ถ้ำ อชันตา และเอลโลรา เป็นการขุดเจาะภูเขาทำ เป็นสังฆาราม มีโบสถ์ วิหาร อาคาร ที่ประชุม และพักอาศัย ที่ปรากฏเป็นถ้ำ โดย เฉพาะถ้ำ อชันตาได้ถูกทอดทิ้งรกร้างอยู่หลายร้อยปี (๗๐๐ ปี) พ.ศ.๒๔๙๔ รัฐบาลอินเดียได้ประกาศอย่างเป็นทางการให้ ถ้ำ อชันตาและเอลโลราเป็นสถานที่สำ คัญ เป็นสถานที่รักษา และได้ ทำ การดูแลบูรณะเป็นอย่างดี

ถ้ำ อชันตา
อชันตา ตั้งชื่อเรียกตามหมู่บ้านที่อยู่ใกล้เคียง ตั้งอยู่ที่ เขาอินทิยาทรี ยาวโค้งคล้ายเกือกม้า มีแม่น้ำ วาโฆร่าไหลผ่าน บริเวณ แถบนี้เคยเกิดภูเขาไฟมาก่อน ถ้ำ อชันตา แบ่งเป็น ๒ ยุค คือ
พ.ศ. ๓๕๐ - ๕๕๐ เป็นยุคเถรวาท ต่อจากนั้นคือยุคมหายาน ในยุค จะไม่มีการแกะพระพุทธรูป จะมีแต่องค์สถูป ถ้ำ อชันตา ได้รับคัดเลือกให้เป็นมรดกโลก ที่มีความโดดเด่นทั้ง ทางสถาปัตยกรรม จิตรกรรม และประติมากรรม มีทั้งหมดจำ นวน ๓๐ ถ้ำ เริ่มราว พ.ศ. ๓๕๐ จนถึง พ.ศ. ๑๒๐๐ กษัตริย์ในราชวงศ์สัตตวาหนะได้ทำ การอุปถัมภ์ พ่อค้า คหบดี เจ้านายเชื้อพระวงศ์ชั้นสูง เป็นผู้มีจิตศรัทธา อย่างแรงกล้า ได้ทำ การทำ อุปถัมภ์สนับสนุน ทุนการในสร้าง ในช่วงที่อังกฤษปกครองอินเดีย ได้มีทหารกลุ่มหนึ่งที่ประจำ การเมืองเชนไน ในมัทราส นำ โดย ร้อยเอกจอห์น สมิธ ได้เข้ามาล่า สัตว์ในป่า มีกวางตัวหนึ่งถูกได้วิ่งหลบหนี ทหารแกะรอยติดตามไป ได้พบกับสิ่งที่ประหลาดอัศจรรย์ นั่นคือ ถ้ำ อชันตา เป็นการพบโดย ความบังเอิญ ได้สำ รวจถ้ำ เกือบทั้งหมด ได้จารึกไว้ภายในถ้ำ ทุกวันนี้ ยังปรากฏอยู่ นำ เรื่องบอกต่อผู้ปกครองเมืองไฮเดอราบาด ชื่อนิชาม ทีแรกไม่เชื่อ ต่อมาได้ส่งคนสำ รวจ อชันตาเริ่มเป็นที่รู้จักสำ หรับทั่วไป ถ้ำ หมายเลข ๑ ภาพวาดพระโพธิสัตว์ปัทมปาณี แปลว่า มีดอกบัวในมือ เป็นภาพที่มีชื่อเสียงโด่งดังมาก ถ้ำ หมายเลข ๒๖ มีพระพุทธรูปปางปรินิพพาน อชันตาอยู่ห่างจากเมืองออรังกาบัดไปทางเหนือ ราว ๑๐๐ กิโลเมตร (ระยะห่างระหว่างอชันตากับเอลโรลา)


ถ้ำ เอลโรลา
ถ้ำ เอลโลรา อยู่ใจกลางเทือกจรัญนที ทางตะวันตกของอินเดีย ห่างจากออรังคบาด ประมาณ ๓๐ กิโลเมตร มีถ้ำ ๓ ศาสนาคือพุทธ ฮินดู เชน ถ้ำ ทางพระพุทธศาสนามี ๑๒ ถ้ำ ส่วนฮินดู มี ๑๗ ถ้ำ และเชนมี ๕ ถ้ำ รวมทั้งมี ๓๔ ถ้ำ
ถ้ำ พุทธ สร้างราว พ.ศ. ๑๐๙๓ - พ.ศ. ๑๒๙๓
ถ้ำ ฮินดู สร้างราว พ.ศ. ๑๑๐๐ - พ.ศ. ๑๓๐๐
ถ้ำ เชน สร้างราว พ.ศ. ๑๓๐๐ - พ.ศ. ๑๕๐๐
ส่วนถ้ำ ที่เอลโลรา เป็นถ้ำ ที่เปิดเผยในหมู่ชาวอินเดีย ศาสนา ฮินดูมีคนเข้าไปบูชาไม่ขาดสาย ประติมากรรม จิตรกรรม ที่ถ้ำ เอลโลรา จะประณีตกว่าอชันตา เพราะว่าสร้างในยุคหลัง วิทยาการทางเครื่อง มืออุปกรณ์ที่ทันสมัยกว่า